KOŞMA

Aşık edebiyatında en çok kullanılan nazım şeklidir.11'li hece ölçüsü ve 6+5 veya 4+4+3 duraklar kullanılır.Nazım birimi dörtlüktür.Dörtlük sayısı en az 3 en fazla 6 adettir.Kafiye şeması "abab,cccb,dddb" biçimindedir.Bu kafiyelenişe aynı zamanda koşma tipi kafiye de denilmektedir.Koşmalarda aşk,tabiat,gurbet, ayrılık,yiğitlik,yakınma gibi konular işlenir.

Koşmaların konularına göre türleri şunlardır:

-Güzelleme: Aşk,sevgi,tabiat güzellikleri karşısında duygulanmaları işleyen koşma türüdür.

Dedim ne gülersin dedi nazımdır
Dedim kaşın mıdır dedi gözümdür
Dedim ay mı doğdu dedi yüzümdür
Dedim ver öpeyim söyledi yok yok ( Nesimi)

-Koçaklama: Yiğitlik,savaş,kahramanlık konularını işleyen koşma türüdür.

Benden selam olsun Bolu Beyi’ne
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
Ok gıcırtısından kalkan sesinden
Dağlar seda verip seslenmelidir (Köroğlu)

-Taşlama: Herhangi bir kişiyi yeren eleştiren ya da toplumun aksayan yönlerini konu edinen koşma türüdür.
19. Yüzyıl şairlerinden Dertli’ye Beypazarı kadısı bir haber göndermiş. “O sazı kırsın atsın. Saz çalmak haramdır, onda şeytan vardır!” uyarısında bulunmuş.Buna çok kızan Dertli, aşağıdaki taşlamayı söylemiş:

Telli sazdır bunun adı
Ne ayet dinler, ne kadı
Bunu çalan anlar kendi
Şeytan bunun neresinde


Abdest alsan aldın demez
Namaz kılsan kıldın demez
Kadı gibi harâm yemez
Şeytan bunun neresinde (Dertli)

-Ağıt: Ölen bir kişinin ardından duyulan üzüntüyü anlatan koşma
türüdür.Kurtuluş Savaşı esnasında şehit olan Bayatlı Aliosman için
bacısı Şerife Aydın'ın yaktığı ağıt:

Şafak söktü tan yerleri atıyor
Tren gelmiş acı acı ötüyor
Kardeşim şehit olmuş yerde yatıyor
Ak elleri kızıl kana batıyor. (Şerife Aydın)