Nasıl ki mimari eserler çeşitli yapı taşlarından, birimlerden oluşuyorsa şiirde anlam ve sesin kaynaşmasından oluşan birimlerden oluşur.Bu kaynaşmanın sonucunda ortaya mısra,beyit,dörtlük,bent gibi birimler kendi aralarında çeşitli birliktelikler oluşturarak nazım şeklini ortaya çıkarırlar.
Şimdi şirle ilgili yapıtaşları olan unsurları görelim:
Nazım birimi: Şiirsel yaratılarda anlam bütünlüğü taşıyan en küçük parçaya nazım birimi denir.
a) Mısra (dize): Bir şiirin her bir satırına mısra denir.Şiirde anlam genellikle bir mısrada tamamlanmaz, Birkaç dize bir araya gelerek anlamı tatamlarlar. Divan edebiyatında tek mısralık yazılan şiirlere azade adı verilirdi.Örneğin Osmanlı devrinde bazı nüktedan şahsiyetlerin ecza dolaplarının üzerine yazdırdıkları "Ne ararsan bulunur derde devadan gayrı." mısrası azade şiire bir örnektir.
b) Beyit: İki mısradan oluşan kümelenmelere beyit denir.Divan edebiyatının karakteristik nazım birimi beyittir.
Şeb-i yeldayı müneccimle muvakkıt ne bilür
Mübtela-i gama sor kim geceler kaç saat
c) Dörtlük: Dört mısradan oluşan kümelenmelere dörtlük denir.
Yağmur üstüme üstüme
Varsın yağsın küçük hanım
Ben yağmurdan yaştan değil
Aşkından sırılsıklamım
d) Bent:İkili ve dörtlü mısra kümelenmelerinin haricindeki diğer tüm kümelerin adına bent denir.Yani üçlü, beşli,altılı,yedili mısra kümelerine bent diyeceğiz.
Boş ve ümitsizdir akşamın hüznü
Bu tenha çeşmede bir an yüzünü
Seyredenler altın sazlar içinde
Ruh muammasının ürperişinde
Kaybolmuş sanırlar kendilerini
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder